Χόλμπαχ, Πάουλ - Χάινριχ Ντίτριχ, βαρόνος του

- (Holbach, Χάιντελσχάιμ, Παλατσιάνο 1723 – Παρίσι 1789). Γάλλος φιλόσοφος του Διαφωτισμού. Από γερμανική οικογένεια, έγινε Γάλλος πολίτης το 1749. Συνεργάστηκε στην Εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό, με άρθρα επιστημονικού περιεχομένου. Η απέραντη περιουσία που κληρονόμησε από τον πατέρα του τού έδωσε τη δυνατότητα να συγκεντρώσει γύρω του τους μεγαλύτερους Γάλλους στοχαστές της εποχής του, τον Ντιντερό, τον ντ’ Aλαμπέρ, τον Ελβέτιο, τον Μπιφόν, τον Ρουσό και τον άλλο μεγάλο Γερμανό, οργανωτή του κινήματος του Διαφωτισμού, τον Φρίντριχ Γκριμ. Η φιλοσοφία του X. είναι ένας τολμηρός και μαχητικός υλισμός, θεμελιωμένος επάνω σε έναν απροκάλυπτο αθεϊσμό, που αποβλέπει σε μια οργάνωση του κοινωνικού συστήματος σε βάσεις αντικληρικές και αντιχριστιανικές. Στο έργο του Σύστημα της φύσης, που εκδόθηκε το 1770 με το ψευδώνυμο Ζ. Μπ. Μιραμπό, διακήρυσσε την προσαρμογή της ηθικής φύσης του ανθρώπου στη φυσική του ύπαρξη, την αναγκαία υπαγωγή κάθε συμβάντος (και όταν λέγεται πνευματικό) κάτω από τον σιδερένιο νόμο της αιτιότητας. Ακόμα υποστήριζε τη χιμαιρικότητα εννοιών, όπως οι έννοιες της βούλησης, της αθανασίας της ψυχής και της ύπαρξης του Θεού. Επιστρέφοντας ολοκληρωτικά στη φύση, της οποίας είναι τέκνο ο άνθρωπος κατά τον X., θα απελευθερωνόταν από κάθε θρησκευτική πρόληψη, εργαζόμενος χωρίς περιττές και επιζήμιες απαγορεύσεις, στην υπηρεσία ενός ιδεώδους για την παναθρώπινη ευτυχία επί της Γης.